Fazla Mesai Nedir? Fazla Mesai Ücreti Nasıl Hesaplanır?

Fazla Mesai Nedir? Fazla Mesai Ücreti Nasıl Hesaplanır?

Fazla mesai, bir iş yerinde çalışmakta olan personelin Günlük Çalışma Saatinin yanı sıra ekstra çalıştığı saatlere denilir. 4857 sayılı İş Kanunun 41. maddesi gereğince bir iş yerinde haftalık mesai saati 45 saattir. Hafta içerisinde 45 saati geçen Günlük Çalışma Saati ise fazla mesai olarak adlandırılmaktadır.
İşyerleri genellikle 45 saatlik haftalık çalışma saatini gün sayısına bölerek günlük çalışma saatleri belirlenmektedir. Kimi iş yerleri haftada 5 gün çalışırken kimi iş yerleri ise haftada 6 gün çalışmaktadır. Bu durum işçi ve işveren anlaşmasına bağlıdır.
Fazla Mesai Türleri
Fazla çalışma
Fazla süreler ile çalışma
Fazla Çalışma
Fazla çalışma, haftalık 45 saati aşan sürelere verilen isimdir. Yani, İş Kanunu’nun belirlediği azami süreyi aşan her saat halk arasında mesai olarak bilinmekte ve kanunda fazla çalışma olarak değerlendirilmektedir. Haftada 45 saat çalışılan bir işyerinde bu süreyi geçen her dakika ve saat fazla çalışma olarak nitelendirilmektedir.
Fazla Sürelerle Çalışma
Fazla sürelerle çalışma ise, bir iş yerinin haftalık çalışma süresini 45 saatin altında belirlediği, yani halk arasında part-time olarak bilinen şekilde çalışılan hallerde o iş yerinde 45 saate kadar olan çalışma sürelerine Fazla Süreler ile Çalışma ismi verilmektedir. Burada Fazla Çalışma – Fazla Süreler ile Çalışma arasındaki en belirgin fark, kanunlar ile belirlenmiş haftalık çalışma sürelerinin altında veya üstünde kalmasından kaynaklanmaktadır.
Mesai Ücreti Nasıl Hesaplanır? 
Olağan çalışma süresinin üzerine çıkılan her saat Fazla Mesai Ücreti olarak hesap edilmektedir. Mesai Hesaplama için bir gün içerisinde fazladan çalışılan her saat normal şartlarda çalışılan mesainin 1,5 katı Fazla Mesai Ücreti olarak hesaplanır. Bu durum fazla çalışma için de geçerlidir.
Eğer ki fazla sürelerde çalışma sağladıysanız normal çalışma sürenizin 1,25 katı Fazla Mesai Ücreti olarak hesaplanmaktadır. Yani fazla çalışmada her saat başı %50 oranında zam olurken fazla sürede çalışma için %25 oranında Fazla Mesai Ücreti verilmektedir. Yukarıda belirtilen hükümler nispi emredici nitelikte olduğundan dolayı fazla Mesai Ücretini sözleşmelerle arttırmak işçinin lehine olacaktır.
Hafta Tatili Ücreti Nasıl Hesaplanır?
İşçilerin kesintisiz olarak çalışma sağlaması hem ruhsal hem de bedenen pek mümkün bir durum değildir. İşçilerin hafta tatili içinde bir kez kesintisiz 24 saat dinlenme zorunluluğu bulunur. Bu durum anayasal bir hak haline getirilmiştir. Bu durumda karşılığı olmaksızın işçiler ücretini almaktadır. Bu durum 2429 sayılı kanunun 3. maddesine göre Pazar günü olarak belirlenmiştir. Pek tabii istenilen gün de bu tatil yapılabilir.
Pazar Mesaisi normal şartlarda çalışma yapılmamaktadır. Bu durum işçinin isteğine bağlı da bir durumdur. İşçinin hafta tatili içerisinde çalışması durumunda ise Pazar Mesai Ücreti toplam 2 yevmiye üzerinden değerlendirilir. Yani işçi Pazar günü çalışmış işse 1 günlük kazancının 2 katını hak etmiş olur.
Resmi Tatillerde Mesai Ücreti
Normal şartlarda resmi tatil olarak ilan edilen günlerde tüm çalışanlar izinli sayılmaktadır. Fakat bazı durumlarda işçiden onay alınarak Resmi Tatil Mesaisi yapmaktadır. İş Kanunu, tüm milli ve dini bayramları, yılbaşını ve diğer özel günleri resmi tatil olarak sınıflandırır. Bu günlerde işçi çalışmaz Resmi Tatil Mesaisi yapmaz ve ücretinden de çalışmadığı için herhangi bir kesinti yapılmaz.
Ancak, resmi tatillerde çalışan işçinin kaç saat çalıştığı önemli olmaksızın bir günlük Mesai Ücretine hak kazanırlar. Resmi tatilde çalışan işçiler o gün için toplam 2 günlük Mesai Ücretine hak kazanmış olur. Bu kazanç Pazar günü elde edilen kazancın oranı ile aynıdır.
İşveren İşçiyi Kaç Saat Çalıştırabilir?
4857 sayılı iş Kanununa göre bir işçi gün içerisinde en fazla 11 saat çalıştırılır. Bu durumda ise Günlük Çalışma Saati 8 olan bir kişi bir gün içinde en fazla 3 saat fazla mesai yapabilir. Haftalık 45 saatlik bölümün üzerinde olan mesai saatleri fazla mesai sayılarak ücret hak edilir. Yani bir yıl içerisinde de işçi en fazla 270 saat çalışma sağlamaktadır. Bu saatin üzerinde çalışmayı işçi isteyemez, işveren de talep edemez. Kanunen düzenleme bu şekildedir.
Sürekli Gece Çalışmak Yasal Mı?
Sürekli olarak gece çalışmak bazı istisnai işyeri haricinde yasal bir uygulama değildir. İşçinin kendi özel hayatı ve sağlık açısından düşünüldüğü zaman gece çalışmak eşitsizlik durumu meydana getirmektedir. Bu sebepten dolayı kurumsal vardiyalı çalışma sistemine sahip olan şirketlerin bir çoğu işçilerin belirli zamanlarda gece, belirli zamanlarda ise gündüz çalışma yapmasına olanak sağlayarak işçiler arasında bir döngü yaratmalıdırlar. 
Gece Çalışma Süresi En Fazla Kaç Saattir?
Akşam saat 20:00 ile sabah saat 06:00 arasında çalışılan saatler gece çalışması olarak sayılmaktadır. Bu belirtilen çalışma saatleri ile işveren bünyesinde işçiyi 8 saat çalıştırabilir. Gece vardiyası için de çalışma saati 8 saati geçemez. Vardiyalı çalışma saatinde 11 saatlik kesintisiz, ara dinlenme yapılmadan çalışılması yasaktır. Aynı şekilde vardiyaların üst üste gelmesi de yasaktır. Zorunluluk olmadıkça işçilerin çalışma postaları değiştirilmemelidir. Sosyal hayatlarına engel olucu çalışmalar düzenlenmemelidir.